Исто како што Рохиџиите се соочуваат со изумирање или како што ОН нарекуваа “етничко чистење”, народот Чам се соочи со истата судбина пред еден век во Европа. За разлика од Рохинџиите во Мјанмар, Чамите се Европејци, од континентот кои себе се гледаат како претставници на модерноста, човековите права и цивилизацијата. Ја проучував заедницата за претстојната студија “Патување во Европа: исламот, имиграцијата и идентитетот” (Brookings Institution Press, 2018)) и нивната состојба мора да му се укаже на светот.

Малкумина кои дури слушнале за муслиманите Чами, чие име, идентитет и територија биле одземени. Тие се етнички Албанци кои го зборуваат својот албански дијалект и автохтоно население во област позната како Чамерија, која е на јадранскиот брег и главно во денешната провинција Епирус во северна Грција. За време на балканските војни од 1912 и 1913 година Грција го присвои нивниот регион, а народот Чам се најде отсечен од Албанија од страна со меѓународната граница. А,убиствата веднаш беа започнале во селата.

Илјадници луѓе пребегнале, многумина починале од исцрпеност, глад и тифус, а голем број на Чамите побараа засолниште во Америка.

Чами во бегалскиот камп во Каваја. Март 1945 (Архива на ОН)

Грците на Чамите ги гледале како Грци кои ги издале со тоа што се преминале во ислам во време кога Турците владееја со Грција. Образованието на албански јазик било забрането, а употребата на албанскиот јазик била забранета во јавната и приватната сфера.

Покрената е кампања со која Чам муслиманите се протеруваат од Грција или да се асимилираат во Чами, кои биле православни христијани, а паравоените групи ги напаѓаале селата и, како што пишуваат научниците Роберт Елси и Бејтуллах Дестани, “тероризирајќи го населението, стотици млади биле депортирани во логори на островите на Егејското Море. Големи делови од земјиштата во нивна сопственост се одземаат преку аграрни реформи. ”

Последниот притисок беше извршен од страна на грчката армија во 1944 и 1945 година, чиј терор резултираше со бегство од 25.000 Чами преку границата во Албанија. Во масакрот од страна на Грците во селото, Филат, убиени биле 1.286 луѓе. Жена која имала дванаесет години во тоа време го прераскажала ужасот за она што го видела во Филат: “Ни наредија – мажи,жени,девојчиња и момчиња, вкупно 3.500 луѓе да се собереме на главниот плоштад (…) одвојувајќи ги мажите на една страна од жените на друга страна. Некаде ги одведуваа мажите и ги убиваа, некои со ножеви, некои со месарски сатари. (…) Видов три момчиња кои беа врзани. Им ги отсекоа ушите, им ги извадија очите, им ги отсекоа нозете, ги сечеа, а потоа ги оставаа како кокошки да скокаат во вреќите. (…) Жените и девојките беа голи, силувани и убиени “.

Кампањата на “чистењето” беше успешна, а малцинството Чам исчезна во Грција. Во период од помалку од десет години, како што истакнува научникот Ламброс Балциотис, “скоро сите џамии, а пособено минарињата, биле уништени видливи симболи на муслиманското присуство биле уништувани”.

Геноцид над Чамите.

Чамите се избришани дури и од грчки документи и јавни регистри. Чам населението во Албанија сега има околу 250.000 луѓе и има 400.000 во други земји. Чамите и понатаму продолжуваат да го бара правото да се вратат во својата земја и враќањето на имотот во Грција, како и признание за тоа што им е направено, што тие често го нарекуваат геноцид и можноста за враќање на грчкото државјанство. Споменикот на Чамите беше изграден во 1994 година во Кониспол, Албанија, а во 1994 година, во спомен на убиствата и прогонот, Чамите на секој 27.јуни во годината организираат марш од Кониспол на грчката граница  Работа која во многу отежнува е фактот што Албанија и Грција технички останаа во војна од 1940 година.

Чамите имаат една политичка партија во Албанија која ги претставува, Партијата за правда, интеграција и единство, која во моментов има три парламентарни места. Грчката влада тврди дека Чамите ја напуштил Грција по сопствена иницијатива, а постарите Чами, родени во Грција, кои сакаат да ја посетат земјата во која се родени, како што пишува Роберт Елсијн, “редовно се враќаат од грчко-албанската граница. Понекогаш пасошите им ги кинат пред нивните очи заради некој ирационален страв дека овие луѓе, претежно стари жени, повеќе би можеле да ја дестабилизираат грчката држава. “Грчките телевизиски канали Чамите ги нарекуваат ” Чамас “како” псевдо-Чами “или” самонарелени Чами “. Грчката влада тврди дека, како што неодамна го побара Министерството за надворешни работи во септември 2016 година, “проблемот со Чамите не постои”.

Трагедиите на Чамите и Рохинџиите ја илустрираат опасноста од етничка и верска омраза. Ве молиме, Рохинџиите да не се соочат со истата судбина како и Чамите во Грција. Кога Папата Франјо неодамна се сретнал со повеќе од 600.000 бегалци Рохинџии, кои пребегнале преку границата во Бангладеш во изминативе месеци, тој и Рохинџиите плачеле. Тој им рекол: “Во името на сите, оние што ве прогонуваат, од оние што те ве избркаа, пред се, рамнодушноста на светот, ве молам за опростување. Повикувајќи се на вашата великодушност, верувам дека можете да ни даде простување кое го бараме. ”

Како што папата ги прашал Рохинџиите, исто така, треба да побараме и од Чамите да ни простaт, како што вообичаено кога  плачеме над човештвото.

Пишува Акбар Ахмед

Извор: DailyTimes.com.pk

Превод од англиски: Ресул С. Мехмедовиќ

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here